Culross, een betoverend dorp in Fife

Culross ligt aan de noordelijke oever van de Firth of North in Fife. Das nogal een mond vol he? Fife is een historische regio in Schotland. Het gebied speelde een belangrijke rol in de Schotse monarchie en politiek. Veel Schotse koningen hebben hier gewoond en je vindt er dan ook vele kastelen, burchten, abdijen en paleizen. Culross is een betoverend dorp dat je mee terug neemt in de tijd. Je vindt er geplaveide straatjes, gekleurde huizen en een heuse outlander filmlocatie. Ik vond het bovendien een fotogeniek èn authentiek dorpje. Er heerste een serene rust en ik at er mijn allereerste haggis ooit. Een bezoek om nooit te vergeten dus!

Lees ook: de ruïnes van Kinloss Abbey

Culross is een klein dorp, maar je kunt je er prima een dagdeel vermaken. Er zijn een aantal bezienswaardigheden die de moeite waard zijn, je kunt in de omgeving goed wandelen en Red Lion Inn is de plek waar je echte Schotse Haggis kunt eten. Weet je niet wat dat is? Ik zou zeggen: zoek het even op via Google… Of niet. Gewoon proberen zonder te weten wat je eet is waarschijnlijk beter. Het is namelijk oprecht heel lekker! Oke, Culross dus, hieronder vind je de bezienswaardigheden.

Sommige plekken in dit dorp zijn gebruikt als filmset voor Outlander. Dat zijn Culross Palace, Garden en Royal Burgh. Vraag me de details niet, want ik heb Outlander nooit gekeken, dus ik heb dit van horen zeggen. Mijn reisgenoot was groot fan, dus die wilde alle outlander locaties in Schotland bezoeken. Als je dat leuk vind, kun je trouwens vanuit Edinburgh een tour boeken die alle outlander locaties afgaat. Voor de liefhebber…

Een van de meest opvallende bezienswaardigheden in het dorp is het Culross Palace. Dit okerkleurige herenhuis uit de late 16e en vroege 17e eeuw is zorgvuldig gerestaureerd door de National Trust for Scotland. Bezoekers kunnen dwalen door de sfeervolle kamers met originele kenmerken, zoals beschilderde plafonds en open haarden. De omliggende tuinen zijn aangelegd met kruiden, groenten en bloemen die typerend zijn voor de periode, en bieden een prachtig uitzicht over het dorp en de Firth of Forth.  

Hoog boven het dorp troont de Culross Abbey. Dit is een indrukwekkende ruïne die dateert uit de 13e eeuw. Deze is oorspronkelijk gesticht door Cisterciënzer monniken. Delen van de abdij zijn vervallen, maar een deel wordt nog altijd gebruikt voor erediensten. Je hebt vanuit hier ook een panoramisch uitzicht over Culross en de omliggende gebieden.

Een wandeling door het historische centrum van Culross is alsof de tijd stilstaat. De vaak smalle steegjes met kinderkopjes hebben aan weerszijden prachtige huizen met rode daken. Ze hebben allemaal evenveel charme en zijn fotogeniek. Op het centrale plein vind je het Market Cross. Dit kruis herinnert aan de tijd dat Culross een bloeiend handelscentrum was. Het dorp heeft zijn authentieke karakter zo goed behouden.  

Het Culross Town House is gebouwd in 1626. Oorspronkelijk een gerechtsgebouw èn gevangenis. Tegenwoordig is het een klein museum waar je meer kan leren over de geschiedenis van het dorp en de rol die het speelde in de Schotse industriële revolutie. De tentoonstellingen bevatten artefacten, historische documenten en interactieve displays die het verleden tot leven brengen.

Naast het sfeervolle stadje kun je in de omliggende omgeving verschillende wandelpaden vinden. Een populaire route is de wandeling naar de Culross Abbey via de West Kirk, een oude kerkruïne die een mystieke sfeer uitstraalt. Je komt langs fotogenieke plekken met uitzicht, altijd goed toch?

Culross is gemakkelijk bereikbaar met de auto en ligt op ongeveer 30 minuten rijden van Edinburgh. Er zijn ook wel busverbindingen vanuit de steden Dunfermline en Stirling. Zelf had ik een auto gehuurd bij Sunny Cars, waarmee ik een paar dagen door de Schotse Hooglanden reed. Ik hou van zulke roadtrips, vooral de vrijheid en dat je niet afhankelijk bent van bustijden. Scheelt veel tijd.

Culross is maar klein, dus er zijn niet heel veel accommodaties. Toch is dit wel een leuke plek om minimaal één overnachting in te plannen als je een roadtrip door Schotland maakt. Er zijn wat mij betreft drie opties, waarvan The Dundonald Guesthouse & Cottage met stip de mooiste (maar helaas ook de duurste) is. Sandhaven is goedkoper en geschikt voor gezinnen en Bedroom flat in Culross home of Outlander is zonder twijfel ook een heel geschikte plek in het centrum. Allemaal wel echt Schots qua interieur, maar dat is juist leuk toch?