Gaustatoppen is een berg van maarliefst 1.883 meter hoogte. Het is de allerhoogste berg van Zuid-Noorwegen en biedt een adembenemend uitzicht over het Gausdal en bij helder deel een deel van Noorwegen dat net zo groot is als heel Nederland. Dit waanzinnige natuurwonder ligt in de provincie Vestfold og Telemark, vlakbij het leuke stadje Rjukan. De naam van de berg is afgeleid van het Noorse woord “gaus” wat stromend water betekent en “stof” wat boothuis betekent. Als je van uitzichten, natuur en avontuur houdt, is de Gaustatoppen een absolute must-visit. Als het weer het toelaat, kun je de een hike maken zoals de Preikestolen naar de top (best pittig!) of met de kabelbaan de top bereiken. Hier vind je een blokhut uit 1893. In de winter kun je ook skiën in dit gebied.
Lees ook: Adembenemende wandelingen in Noorwegen
Een berg met een verhaal
Gaustatoppen speelt ook een rol in de Noorse folklore en geschiedenis. Volgens een oude legende zou de berg ooit de stoel zijn geweest van reuzen, die in conflict stonden met de mensen in het dal. Eén van deze reuzen zou zo boos zijn geworden, dat hij een enorm stuk van de berg afsloeg en dit richting de Hardangervidda smeet, waar het vandaag de dag de vorm heeft aangenomen van de beroemde rotsformatie Trolltunga.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Gaustatoppen een strategisch uitkijkpunt voor de Duitsers, mede vanwege de nabijgelegen zwaarwaterfabriek in Rjukan, waar de geallieerden een cruciale sabotageactie uitvoerden om te voorkomen dat Nazi-Duitsland een atoombom zou kunnen ontwikkelen.
In de Koude Oorlog werd in de berg een geheim militair complex gebouwd: de Gaustabanen. Dit ondergrondse kabelbaansysteem werd oorspronkelijk ontworpen om soldaten en uitrusting naar de top te vervoeren en is tegenwoordig toegankelijk voor toeristen.
Wandelen naar de top
Er zijn verschillende manieren om Gaustatoppen te bereiken, waarbij een wandeling natuurlijk het leukste is, mits je in goede conditie bent en het weer meerwerkt. De populairste en meest toegankelijke route start bij Stavsro, op ongeveer 1.170 meter hoogte. Hieronder vind je drie opties om de top te bereiken, waarbij de kabelbaan het minst inspannend is, maar niet per se het minst spannend, zeker niet als je hoogtevrees hebt.
Stavsro naar Gaustatoppen (4,3 km, 700 hoogtemeters, ± 2-3 uur)
Dit is de meest bewandelde route naar de top. Het pad is goed gemarkeerd en voert je langs ruige rotsformaties en prachtige uitzichten. Hoewel het een steile klim is, is de route technisch niet al te moeilijk en geschikt voor de meeste wandelaars met een redelijke conditie.
Selstali naar Gaustatoppen (5,5 km, 1.100 hoogtemeters, ± 4-5 uur)
Een uitdagendere route die start bij de Selstali Seter-boerderij en meer hoogteverschil overbrugt, zo’n 1100 meter. Geschikt voor ervaren wandelaars die een minder drukke route zoeken, want vanwege de zwaarte is deze hike veel minder toeristisch. Deze wandeling kun je niet met kinderen doen en een goede conditie en fijne wandelschoenen zijn een vereiste.
Met de Gaustabanen (15 minuten)
Wie niet wil of kan wandelen, kan de kabelbaan naar de top pakken. De Gaustabanen doet er slechts 15 minuten over om boven te komen. In 2010 ging deze open voor het toerisme en brengt sindsdien zo’n 100.000 mensen per jaar naar boven en beneden. De Gaustabanen bestaat uit twee delen: een horizontale trein door de berg en een steile kabeltrein naar de top. Ik heb me laten vertellen dat het voor mensen met hoogtevrees best wel spannend is, die grote hoogte. Eenmaal boven word je gelukkig wel beloond met een spectaculair uitzicht. Bij helder weer kun je tot 200 kilometer ver kijken, wat Gaustatoppen de reputatie geeft van het beste panoramische uitzicht van Noorwegen. Boven op de top vind je een kleine berghut, de Gaustatoppen Turisthytte, waar je Noorse wafels en koffie kunt kopen.
Rjukan, van industriestad tot UNESCO Werelderfgoed
Op slechts 20 minuten rijden van Gaustatoppen ligt het historische stadje Rjukan. De stad werd begin 20e eeuw gesticht door de Noorse ingenieur Sam Eyde, die hier de eerste grootschalige waterkrachtcentrale bouwde om kunstmest te produceren. Dit leidde tot de oprichting van Norsk Hydro en maakte Rjukan tot een van de eerste volledig elektrisch verlichte steden van Noorwegen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Vemork-waterkrachtcentrale in Rjukan een cruciale locatie voor de productie van zwaar water, een essentieel ingrediënt voor nucleaire wapens. In 1943 voerden Noorse verzetsstrijders een van de meest gedurfde sabotageacties van de oorlog uit, waardoor de Duitse plannen voor een atoombom werden verijdeld. Vandaag de dag kun je de Vemork-fabriek bezoeken als het Noorse Industriële Arbeidersmuseum en alles te weten komen over de ontwikkeling van de waterkrachtcentrale, de geschiedenis in de Tweede Wereldoorlog en hoe de plek UNESCO werelderfgoed werd.
Het spiegelsysteem van Rjukan
Rjukan ligt diep in een dal en ontvangt in de wintermaanden geen direct zonlicht. Voor de mensen die er wonen is dit natuurlijk erg vervelend, je zou er een winterdepressie van krijgen. Om dit op te lossen, werd in 2013 een innovatief spiegelsysteem op de berghelling geïnstalleerd, zodat zonlicht naar de stad kon weerkaatsen. Ik hoorde van dit verhaal toen ik de omgeving bezocht en was verrast door dit technische vernuft, geweldig verzonnen! Op de foto hieronder kun je goed zien hoe het stadje in de schaduw van de berg ligt. De foto heb ik gemaakt in de herfst, wat je ook kunt zien aan de gekleurde bomen.
Praktische informatie en tips voor een bezoek aan de Gaustatoppen
- Beste reistijd: wil je gaan wandelen, dan kun je het beste in de zomer gaan. Juni, juli, augustus en september zijn goede maanden. Wil je juist gaan skiën? Kies dan voor december tot en met maart.
- Benodigdheden: goede wandelschoenen, warme kleding (het weer kan snel omslaan), en voldoende eten en drinken zijn in ieder jaargetijde een must. Op de top kan het hard waaien, dus zelfs als je op de grond van heerlijk weer geniet, zou ik een warme trui of jas meenemen. Eventueel zijn snowsteps ook handig als je terug gaat wandelen. Ik heb gelezen dat mensen die in juni gingen het eerste stuk naar beneden glibberend deden door het ijs dat er lag.
- Overnachten: Er zijn verschillende opties in en in de omgeving van Rjukan, zoals het leuke Gaustablikk Fjellresort, Rjukan Sentrum apartments of knusse berghutten in de omgeving zoals Gausta view met, zoals de naam al zegt: fantastisch uitzicht.
- Vervoer: Rjukan is bereikbaar per auto of bus vanuit Oslo (ca. 3 uur rijden).
- Tip: als je van wandelen houdt is Mørkgonga, een spectaculaire wandeling in de buurt van Oslo ook erg mooi!
Gaustatoppen, een avontuurlijke bestemming
Gaustatoppen is veel meer dan alleen een mooie, besneeuwde berg. Het is een wandelgebied, skigebied, maar ook vind je hier cultuur en een mooi geschiedenisverhaal. Wie geen tijd of geen zin heeft om naar de top af te reizen, kan gewoon genieten van de berg vanaf de grond. Je kunt er namelijk niet omheen en ziet de sneeuwtop overal in de omgeving.
