De kleurrijke houten balkons op Malta waren één van de eerste dingen die me opvielen toen ik de eerste dag over het eiland rondreed. Ze staan ook we bekend als “gallarija” en zijn dus echt een een iconisch kenmerk van de Maltese architectuur. Ik was benieuwd naar de geschiedenis achter deze dichte balkonnetjes, dus ik zocht uit hoe lang za al bestaan en waar deze traditionele architectuur vandaan komt. Het blijkt dat ze beïnvloedt zijn door verschillende culturen. In dit artikel vertel ik je precies hoe het zit.
Lees ook: De Luzzu, het kleurrijke vissersbootje op Malta
De geschiedenis van de gallarija op Malta
De verste oorsprong van deze kleurrijke houten Maltese balkons gaat terug naar de oudheid en naar de ‘muxrabija’, een idee uit Arabië. Ik heb dit ook wel gezien toen ik in Marokko was, de gids in Fez vertelde er over. Later kwamen daar ook Spaanse, Italiaanse en Britse invloeden bij. Het is een leuk verhaal en ook bijzonder dat het na al die jaren nog steeds niet verloren is gegaan. Je ziet de balkons volop!
Arabische invloeden
Muxrabija is een kijkgat dat van binnen naar buiten keek, verstopt in een houten raamkozijn waarbij het raamgedeelte volledig afgeschermd was. Het idee hier achter was, dat wie binnen zat alles kon zien wat er buiten gebeurde, maar zelf niet zichtbaar was voor de mensen op straat. In de Arabische wereld een ideale manier voor mannen om hun vrouwen te beschermen tegen nieuwsgierige blikken van andere mannen. Zoals Arabische vrouwen vaak ook kleding dragen die ze van top tot teen bedekken, was het in Malta tot de 18e eeuw een traditie voor volwassen vrouwen om een ‘ghonella‘ te dragen, een creatie van zwarte stof.
Spaanse en Italiaanse invloeden
Later kreeg de bouwstijl van het kleurrijke Maltese balkon ook Spaanse en Italiaanse invloeden. Tijdens de periode van de Ridders van de Orde van Sint-Jan (1530-1798) kwamen Maltese balkons onder invloed van de Barokke stijl, zoals te zien is in Spanje en Italië (vooral Sicilië). De houten erkers deden denken aan Spaanse en Moorse balkons. Hoe groter en gedetailleerder het balkon, hoe rijker de eigenaar was in die tijd.
Britse invloed
Malta is een Britse kolonie geweest. Tijdens deze Britse overheersing, van 1800 tot 1964, werden balkons steeds populairder in burgerlijke en arbeiderswoningen. De Britten introduceerden gietijzeren beugels en soms glas-in-loodramen. De invloed van al deze culturen maakt dat het Maltese balkon er niet overal hetzelfde uitziet. In Mdina is dit goed te zien, daar heb ik het grootste aantal verschillende versies gezien. Maar, mooi zijn ze allemaal en ik heb er dan ook honderden foto’s van gemaakt.
Het kleurrijke Maltese balkon vandaag de dag
Tegenwoordig zie je de vrolijke gekleurde houten balkonnetjes in werkelijk ieder dorpje of stadje op Malta terug. Je hoeft dus niet speciaal ergens naartoe te rijden om ze te zien, je komt ze vanzelf tegen. Ze worden nog steeds gebruikt om stiekem naar de straat te gluren, meerdere keren heb ik iemand zien wegduiken als ik langsliep en naar de balkons keek. Dat vond ik wel grappig. Verder zie je vaak raampjes open staan, waarschijnlijk om te luchten. Meerdere keren zag ik ook iemand uit het raam hangen om de straat te bekijken of een sigaretje te roken (er wordt sowieso nog veel gerookt op Malta viel me op). Ook zie je dat mensen was ophangen aan de balkons, zoeken bewoners er schaduw achter de houten panelen en heb ik gezien dat mensen via het open raam op het balkon met hun buren een gesprek voerde. Zo hebben de balkonnetjes ook nog een sociale functie.
Fotogeniek
Het traditionele Maltese balkon draagt bij aan een uniek en sfeervol karakter van iedere stad. Hoe lelijk sommige huizen ook zijn, zo’n houten balkonnetje in een mooie kleur maakt alles goed. Ze zijn te vinden in vele vormen en kleuren. Je hebt de traditionele kleuren rood, blauw, groen en geel, maar ik zag op verschillende plekken ook prachtige pastelkleuren zoals lila, roze en lichtblauw. Ze geven elke straat een uniek karakter. Veel historische balkons zijn nu beschermd erfgoed en er wordt geprobeerd om de originele houten materialen te blijven gebruiken bij restauratiewerkzaamheden. Dit lukt niet altijd, waardoor je soms ook ziet dat er delen vervangen worden door aluminium en PVC.
Waar kun je de mooiste traditionele balkonnetjes op Malta zien?
De kleurrijke balkons zijn overal te vinden, maar de mooiste heb ik gezien in Rabat, Mdina, Valetta en Sliema. In Rabat moet je zijn in de straatjes achter de kathedraal, in Mdina gewoon door de hele stad, in Valetta vooral in de straatjes achter de Upper Barrakka Gardens en langs de waterkant en in Sliema de straten rondom Triq Sir Andrian Dingli en de Triq Santa Rita.
Accommodaties met een traditioneel Maltees balkon
Als je door Malta reist en niet op één plek verblijft, zou ik deze 4 steden met de mooiste Maltese balkons zeker aandoen. Wellicht wil je er blijven slapen. Er zijn fantastische accommodaties te vinden en sommige stadjes zijn ook zeker aan te raden. Ik zet hieronder mijn overnachtingstips op een rij.
Overnachten in Sliema
Heel eerlijk gezegd zou ik Sliema niet aanraden om te overnachten. Het is een heel drukke, toeristische stad en niet per se de gezelligste plek op Malta wat mij betreft. Hou je juist van het stadse leven, dan kan het voor jou best geschikt zijn. Voordeel is wel dat er strand in de buurt is. Een geschikte accommodatie (zonder balkon!), op een relatief rustige plek in Sliema, is 1926 Le Soleil Hotel & Spa.
Overnachten in Valletta
Valletta is ook een drukke stad, maar wat mij betreft leuker om een accommodatie te boeken, omdat het er in de kleine straatjes veel sfeervoller is. Achter de Upper Barrakka Gardens zitten gezellige straatjes met trappen waar lichtjes hangen en de mooiste restaurantjes zitten. Het is ook wel wat duurder, zeker als je op een leuke plek wil slapen in het centrum, zoals bijvoorbeeld Avalon Boutique hotel. Maar absoluut de moeite waard!
Overnachten in Rabat
Rabat is heel leuk om te overnachten, zeker een aanrader. Ik zou voor 116Townhouse gaan, dan slaap je dus zelf in zo’n huis met een echt Maltees balkonnetje! Rabat zelf heeft ook genoeg te bieden om je een dag of twee te vermaken en aan restaurants geen gebrek daar.
Overnachten in Mdina
Tot slot nog een accommodatietip in Mdina. Dit is zeker een leuke stad, hoewel erg toeristisch. Voordeel van daar overnachten is dat je de gelegenheid hebt om de stad ’s morgens vroeg of ’s avonds laat in alle rust te bekijken. De grote meute toeristen is dan vertrokken. Maison Medina Malta ligt in het hart van het centrum en is ook een accommodatie met een traditioneel Maltees balkon.
Openbaar vervoer of met de auto?
Het openbaar vervoer in Malta is heel goed, overal rijden bussen. Toch kost dat wel meer tijd. Daarom kies ik er meestal liever voor om een auto te huren. Dat doe ik of bij Sunny Cars, of bij Discover Cars, net wat op dat moment qua prijs het meest gunstige is. Let op dat bij Sunny Cars alles erbij zit wat betreft verzekeringen en je dit bij Discover Cars zelf er nog bij moet boeken. In het geval van Malta was Discover Cars inclusief verzekeringen uiteindelijk nog net iets goedkoper, dus hebben wij daar geboekt.
Tip: Sommige foto’s uit dit artikel zijn te koop op Werkaandemuur.nl
